Reguła świętego Benedykta - Św. Benedykt z Nursji

Reguła św. Benedykta to fundament życia mniszego w Kościele zachodnim już od kilkunastu stuleci. Jednak w ciągu tak długiego czasu nic nie straciła na wartości. Następujące po sobie pokolenia mnichów i mniszek nadal dostrzegają w niej urzekający i zawsze aktualny sposób życia, realizację chrześcijańskiego ideału naśladowania Chrystusa przez postępowanie pełne umiaru, zaproponowane przez Mistrza odznaczającego się umiłowaniem Boga nade wszystko i głęboką, nadprzyrodzoną mądrością. Mistrzowie życia duchowego, zarówno znani z imienia, jak i anonimowi, pozostawili wiele reguł, ale żadna z nich nie zdobyła takiej popularności ani nie odegrała takiej roli jako żywa norma dla żywych ludzi. Reguła benedyktyńska „wyrasta" z doświadczenia wielkiego człowieka, który głęboko przeżył treść Ewangelii i pragnął podzielić się swym doświadczeniem z innymi, aby także oni osobiście zetknęli się z Chrystusem we wspólnocie zakonnej.

Reguła św. Benedykta pozwala nam również najpewniej poznać osobowość świętego Autora, którego życie znamy z II księgi Dialogów św. Grzegorza Wielkiego. Jednak tekst św. Papieża reprezentuje formę literacką odpowiadającą ówczesnej epoce, jest dziełem przede wszystkim budującym: szczegóły historyczne i biograficzne mają na celu ukazać duchową wielkość opisywanej postaci. Dialogi nie są opracowaniem historycznym, opartym na gruntownie badanych dokumentach, mimo że św. Grzegorz starał się rzetelnie przekazać informacje o życiu św. Benedykta. O ile dawniej było rzeczą oczywistą, że św. Grzegorz Wielki uważał Regułę św. Benedykta za podstawową normę życia zakonnego, o tyle nowsze badania zwracają naszą uwagę na fakt, że w tekstach św. Grzegorza występują inne zwyczaje zakonne i inne rozwiązania kwestii związanych z dyscypliną mniszą, niż podaje Reguła św. Benedykta. Na pewno św. Grzegorz wiedział o Regule św. Benedykta i bardzo ją cenił, ale trudno jest nazwać go benedyktynem w dzisiejszym tego słowa znaczeniu. Jest on przedstawicielem zachodniego monastycyzmu, lecz jego teksty nie świadczą, że uważał Regułę za podstawową normę życia zakonnego. Na pewno św. Benedykt jest postacią historyczną i chociaż poza Dialogami św. Grzegorza nie mamy innych przekazów z VI w. o jego życiu i działalności, jednak istnieją i to bardzo stare świadectwa dotyczące kultu. Pewne szczegóły z Dialogów mogą budzić zastrzeżenia historyków, ale na pewno zasadniczy trzon przekazu jest prawdziwy, zarówno działalność, jak i pisma św. Grzegorza świadczą o tym, że bardzo miłował prawdę.

Zgoda Władz Kościelnych: Imprimi potest: Opactwo Benedyktynów
L.dz. 88/97, Tyniec, dnia 15.09.1997 r.

Spis treści:

REGUŁA
Prolog
1. O różnych rodzajach mnichów
2. Jaki powinien być opat
3. O zwoływaniu braci na radę
4. Jakie są „narzędzia" dobrych uczynków
5. O posłuszeństwie
6. O cnocie milczenia
7. O pokorze
8. O nocnym oficjum
9. Ile psalmów należy odmawiać w godzinach nocnych
10. Jak należy odmawiać modlitwę nocną w czasie lata
11. Jak należy odprawiać Wigilie w niedziele
12. Jak należy odprawiać Jutrznię
13. Jak należy odprawiać Jutrznię w dni powszednie
14. Jak należy odprawiać Jutrznię w uroczystości świętych
15. W jakich okresach śpiewa się Alleluja
16. Jaki jest w ciągu dnia porządek Oficjum
17. Ile psalmów należy odmawiać w czasie dziennych godzin Oficjum
18. Jaka powinna być kolejność psalmów
19. Jak należy śpiewać psalmy
20. O czci należnej Bogu podczas modlitwy
21. O dziekanach klasztornych
22. Jak powinni spać mnisi
23. O ekskomunice za winy
24. W jaki sposób należy ekskomunikować winnych
25. O cięższych wykroczeniach
26. O tych, którzy samowolnie podchodzą do ekskomunikowanych
27. Jak opat powinien się troszczyć o ekskomunikowanych
28. O tych, którzy nie chcą się poprawić mimo częstych napomnień
29. Czy przyjmować ponownie braci, którzy wystąpili z klasztoru
30. Jak należy karać młodszych chłopców
31. Jaki powinien być szafarz klasztorny
32. O narzędziach i innych przedmiotach należących do klasztoru
33. Czy mnisi powinni posiadać coś na własność
34. Czy wszyscy w równej mierze powinni otrzymywać to, co niezbędne
35. O odbywających tygodniową służbę w kuchni
36. O braciach chorych
37. O starcach i dzieciach
38. O tygodniowej służbie lektora
39. O mierze posiłku
40. O mierze napoju
41. O porach posiłków
42. O milczeniu po Komplecie
43. O tych, co spóźniają się na Służbę Bożą lub na posiłek
44. Jak powinni zadośćuczynić bracia ekskomunikowani
45. O tych, którzy mylą się w oratorium
46. O tych, którzy popełnią jakieś inne uchybienie
47. O zwoływaniu na Służbę Bożą
48. O codziennej pracy fizycznej
49. O zachowaniu Wielkiego Postu
50. O braciach, którzy pracują daleko od oratorium albo są w podróży
51. O braciach, którzy nie udają się zbyt daleko
52. O klasztornym oratorium
53. O przyjmowaniu gości
54. Czy mnich może otrzymywać listy lub cokolwiek innego
55. O ubraniu i obuwiu mnichów
56. O stole opata
57. O rzemieślnikach klasztornych
58. O zasadach przyjmowania braci
59. O ofiarowywanych przez rodziców synach ludzi możnych i ludzi ubogich
60. O kapłanach, którzy chcieliby mieszkać w klasztorze
61. Jak należy przyjmować obcych mnichów
62. O kapłanach klasztornych
63. O kolejności miejsc we wspólnocie
64. O ustanowieniu opata
65. O przeorze klasztoru
66. O furtianach klasztornych
67. O braciach, którzy udają się w drogę
68. Jeśli brat dostanie polecenie niemożliwe do wykonania
69. Niechaj nikt w klasztorze nie pozwala sobie bronić drugiego
70. Niechaj nikt nie pozwala sobie bić drugiego samowolnie
71. Niechaj bracia będą posłuszni sobie nawzajem
72. O dobrej gorliwości, jaką mnisi mieć powinni
73. O tym, że reguła ta nie daje wszystkich wskazówek potrzebnych, by zachować całą sprawiedliwość

DIALOGI - KSIĘGA DRUGA

Prolog
1. O cudownej naprawie stłuczonego przetaka
2. Jak Benedykt pokonał cielesną pokusę
3. Jak pękła szklana czara naznaczona znakiem krzyża świętego
4. O niespokojnym mnichu
5. Jak woda wytrysnęła za skały dzięki modlitwie Benedykta
6. O żelaznym ostrzu, które powróciło do swojej rękojeści
7. Jak Maur chodził po wodzie
8. O kruku i zatrutym chlebie
9. O głazie ogromnym podniesionym siłą modlitwy Benedykta
10. O rzekomym pożarze w kuchni
11. Jak Benedykt uzdrowił chłopca przygniecionego walącym się murem
12. O mnichach, którzy jadali poza klasztorem
13. Jak Benedykt poznał, że brat mnicha Walentyniana nie zachował postu
14. Jak został wykryty podstęp króla Totili
15. O przepowiedni udzielonej królowi Totili i tej, jaką otrzymał biskup Kanuzjum
16. Jak pewien duchowny został uwolniony od szatana
17. Jak Mąż Boży przepowiedział zburzenie swego klasztoru
18. O schowanej beczce wina
19. O podarowanych chusteczkach
20. Jak Benedykt poznał pyszne myśli mnicha
21. O dwustu korcach mąki znaleznionych w czasie głodu
22. Jak budowano klasztor w Terracina
23. O wyklętych mniszkach
24. O młodym mnichu, którego ziemia wyrzuciła z grobu
25. Jak pewien mnich odchodząc z klasztoru spotkał po drodze smoka
26. O cudownym uleczeniu sługi
27. O cudownym spłacieniu długu
28. O flaszce szklanej, która nie rozbiła się na skałach
29. Jak pusta beczka napełniła się oliwą
30. Jak Benedykt spotkał szatana w postaci weterynarza
31. Jak Mąż Boży swoim spojrzeniem uwolnił z więzów wieśniaka
32. O wskrzeszeniu zmarłego dziecka
33. O cudzie Scholastyki, siostry Benedykta
34. Jak Benedykt ujrzał duszę swojej siostry opuszczajacą ciało
35. Jak Benedykt zobaczył cały świat w jednym promieniu światła
36. Jak Benedykt napisał Regułę dla mnichów
37. Jak Benedykt zapowiedział swoją śmierć braciom
38. O świętej grocie